ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း (၁၉၁၅ - ၁၉၄၇)။
၁၉၁၅ ခု၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁၃ ရက္ေန႕တြင္ မေကြးတိုင္း၊ ေတာင္တြင္းႀကီး ခ႐ိုင္၊ နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕၌ အမိန္႕ေတာ္ရ ေရွ႕ေန ဦးဖာ - ေဒၚစု တုိ႕မွ ေနာင္တေခတ္တြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ဟူ၍ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ သမုိင္း၌ တြင္ေစမည့္ သားရတနာကုိ ဖြားျမင္ ခဲ့သည္။ ဇာတာ အမည္မွာ ေမာင္ထိန္လင္း ျဖစ္ေသာ္လည္း ငယ္စဥ္ ကပင္ ေမာင္ေအာင္ဆန္းဟု တြင္္သည္။ ငယ္စဥ္က နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕ ဆရာေတာ္ ဦးေသာဘိတ ေက်ာင္း၌ ေနခဲ့သည္။ ၁၉၂၈ ခုတြင္ ေရနံေခ်ာင္း အမ်ဳိးသား အထက္တန္း ေက်ာင္းသို႕ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ ပညာ သင္ယူ ခဲ့ၿပီး၊ ယင္းေက်ာင္းမွ ျမန္မာ၊ ပါဠိ ၂ ဘာသာ ဂုဏ္ထူးျဖင့္ ၁ဝ တန္း ေအာင္ျမင္ ခဲ့သည္။ ပညာ ထူးခြၽန္သူ ျဖစ္၍ အထက္တန္း စေကာလားရွစ္ႏွင့္ ဦးေ႐ႊခိုဆု ရရွိခဲ့ ဖူးသည္။ ထုိေနာက္ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္သုိ႕ တက္ေရာက္ၿပီး ဆက္လက္ ပညာ ဆည္းပူး ခဲ့သည္။ ၁၉၃၅ - ၃၆ ပညာ သင္ႏွစ္မွ စ၍ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသား သမဂၢ အမႈေဆာင္ အဖြဲ႕ဝင္ ျဖစ္လာ ခဲ့ၿပီး၊ သမဂၢ၏ အာေဘာ္ အိုးေဝ မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာလည္း လာခဲ့သည္။ ကိုေအာင္ဆန္း အယ္ဒီတာ အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ေသာ အိုးေဝ မဂၢဇင္းတြင္ ယမမင္း အမည္ အုိးေဝ ညိဳျမ ေရးသားေသာ “ငရဲေခြးႀကီး လြတ္ၿပီး သရမ္း ေနသည္ (The Hell Hound At Large)” ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ေပးစာ တေစာင္ ေဖာ္ျပခဲ့ မႈသည္လည္း ၁၉၃၆ ဒုတိယ ေက်ာင္းသား သပိတ္ ျဖစ္ပြား ေစခဲ့ေသာ အဓိက အေၾကာင္းရင္း တခ်က္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၃၆ ဒုတိယ ေက်ာင္းသား သပိတ္၏ သပိတ္ေမွာက္ ေကာင္စီ အဖြဲ႕ဝင္ တဦးလည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။
ကုလား - ဗမာ အဓိက႐ုဏ္း ေပၚခဲ့သည္။ သမဂၢသည္ အဓိက႐ုဏ္းေၾကာင့္ ဒုကၡ ေရာက္သူ မ်ားအား ကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္း မ်ားကုိ ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သည္။ ၁၉၃၆ ခု သပိတ္ အေရးေတာ္ပုံတြင္ ဖြဲ႕စည္း ေပးခဲ့ေသာ ဆာျမဘူး ေကာ္မတီ အစီရင္ခံစာ ထြက္လာသည္၊ အစီရင္ ခံစာကုိ တကသမွ ကန္႕ကြက္ ခဲ့သည္။ ေဒါက္တာ ဘေမာ္ အစုိးရ တကၠသုိလ္ အက္ဥပေဒၾကမ္း ျပဳလုပ္ရန္ စီစဥ္သည္ ကုိလည္း လက္မခံခဲ့ေပ။ ၁၉၃၆ - ၃၇ ပညာ သင္ႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢ၏ ဒုတိယ ဥကၠ႒ ျဖစ္လာၿပီး၊ ၁၉၃၈ - ၃၉ တြင္ ဥကၠ႒ အျဖစ္ တာဝန္ ယူခဲ့သည္။ ၁၉၃၆ တကၠသိုလ္ သပိတ္ အၿပီးတြင္ ေပၚေပါက္ လာေသာ ဗမာ ႏိုင္ငံလံုး ဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢႀကီးကို ဦးစီး တည္ေထာင္သူ တဦးလည္း ျဖစ္ၿပီး၊ ဗမာ ႏုိင္ငံလုံး ဆုိင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢတြင္ ပထမဆုံး အတြင္းေရးမွဴး ျဖစ္ေလသည္။ ၁၉၃၇ - ၃၈ တြင္ ဗမာ ႏိုင္ငံလံုး ဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားမ်ား သမဂၢ ဥကၠ႒ အျဖစ္ တာဝန္ ယူခဲ့သည္။ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္တြင္ ဝိဇၨာတန္းကုိ ေအာင္ၿပီး၊ ဥပေဒ ဝိဇၨာတန္းသို႕ ဆက္တက္ ခဲ့သည္။ ၁၉၃၈ - ၃၉ တြင္ တကသ ဥကၠ႒ ျဖစ္သည္။ တကၠသိုလ္ အက္ဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး ေကာ္မတီတြင္ အဖြဲ႕ဝင္ အျဖစ္လည္း တာဝန္ ယူခဲ့သည္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ တကၠသိုလ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႕ျဖစ္သည့္ တကၠသုိလ္ ေကာင္စီဝင္တြင္ ပထမဆံုး ေက်ာင္းသား ကိုယ္စားလွယ္ အျဖစ္ တာဝန္ ေပးအပ္ျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းသည္ တကသ ဥကၠ႒ အျဖစ္ သက္တန္း ကုန္သည္ထိ မေနခဲ့ေပ။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ တကၠသိုလ္မွ ထြက္ၿပီး သခင္ ကုိယ္ေတာ္မႈိင္း ႀကီးမွဴးေသာ တုိ႕ဗမာ အစည္းအ႐ုံးသုိ႕ ဝင္ေရာက္၍ သခင္ ေအာင္ဆန္း အျဖစ္ ႏုိင္ငံေရး နယ္ပယ္သုိ႕ ေျခစုံပစ္ ဝင္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၉ တြင္ တုိ႕ဗမာ အစည္းအ႐ံုး၏ အတြင္းေရးမွဴး အျဖစ္ တက္ေျမာက္ျခင္း ခံရသည္။
သခင္ ေအာင္ဆန္းသည္ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ ျဖစ္လာ၍ ျမန္မာ့ လြတ္လပ္ေရး အတြက္ စည္းစည္းလံုးလံုး ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ရန္ ဖြဲ႕စည္း ခဲ့ေသာ ဗမာ ထြက္ရပ္ဂုိဏ္းတြင္ အတြင္းေရးမွဴး အျဖစ္လည္း တာဝန္ ယူခဲ့သည္။ ျမန္မာ့ လြတ္လပ္ေရး အတြက္ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရး ဆင္ႏြဲရန္ ေပၚေပါက္ ခဲ့ေသာ ျပည္သူ႕ အေရးေတာ္ပံု ပါတီ (ေနာင္ ဆုိရွယ္လစ္ ပါတီ) ၏ ျပည္ပ ဆက္သြယ္ေရး ေခါင္းေဆာင္ တာဝန္ကိုလည္း ယူခဲ့သည္။ ၁၉၄ဝ မတ္လ အတြင္း အိႏၵိယ ႏိုင္ငံ ရမ္းဂါးၿမိဳ႕၌ က်င္းပေသာ အိႏၵိယ အမ်ဳိးသား ကြန္ဂရက္ ညီလာခံသုိ႕ တက္ေရာက္ ခဲ့သည္။ သခင္ ေအာင္ဆန္းအား အဂၤလိပ္ နယ္ခ်ဲ႕ အစိုးရကို ဆန္႕က်င္ ေဟာေျပာ မႈျဖင့္ ဖမ္းဆီးရန္ ဟသၤာတ ခ႐ိုင္ ရာဇဝတ္ဝန္ ဆုေငြ ၅ က်ပ္ျဖင့္ ဖမ္းဝရမ္း ထုတ္ခဲ့သည္။ ၁၉၄ဝ ၾသဂုတ္လ အတြင္း ျမန္မာ့ လြတ္လပ္ေရး အတြက္ အဂၤလိပ္ နယ္ခ်ဲ႕ အစုိးရအား ျမန္မာ့ ေျမေပၚမွ လက္နက္ အားျဖင့္ ေမာင္းထုတ္ ႏုိင္ရန္ အတြက္ ႏုိင္ငံျခားမွ အကူအညီ ရယူရန္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသုိ႕ စြန္႕စား ထြက္ခြာ ခဲ့သည္။ တ႐ုတ္ျပည္ အမြိဳင္၌ ေသာင္တင္ ေနစဥ္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ရဲေဘာ္မ်ား၏ စီစဥ္ ေဆာင္႐ြက္ ေပးမႈေၾကာင့္ ဂ်ပန္ အရာရွိ စူဖူကိေကအိခ်ိႏွင့္ အဆက္အသြယ္ ရကာ ဂ်ပန္ ႏိုင္ငံသို႕ ေရာက္သြားသည္။ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ‘ဗမာ့ လြတ္လပ္ေရး စီမံကိန္း’ စာတမ္း တရပ္ကုိ ေရးဆြဲကာ ဂ်ပန္ စစ္အာဏာပုိင္ မ်ားႏွင့္ ၫႇိႏႈိင္းခဲ့သည္။ ယင္း စီမံကိန္း အရ ျမန္မာျပည္ အတြင္းမွ မ်ဳိးခ်စ္ လူငယ္ မ်ားကုိ စုစည္းကာ အလီလီ ခဲြလ်က္ ဂ်ပန္ျပည္သုိ႕ ပုိ႕ေပးခဲ့သည္။ ဤမ်ဳိးခ်စ္ လူငယ္ တစုသည္ ပင္လွ်င္ ေနာင္ေသာ အခါတြင္ ဗုိလ္ေတဇ (ေခၚ) ဗုိလ္ေအာင္ဆန္း ေခါင္းေဆာင္သည့္ ရဲေဘာ္ သုံးက်ိပ္ ျဖစ္လာ ခဲ့သည္။ ဤမ်ဳိးခ်စ္ လူငယ္မ်ားသည္ ဗမာ့ လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ (ဘီအိုင္ေအ) ကုိ ယိုးဒယား (ယခု ထိုင္း) ႏိုင္ငံ ဘန္ေကာက္တြင္ ဖြဲ႕စည္း တည္ေထာင္ကာ ျမန္မာႏုိင္ငံ အတြင္းသုိ႕ ဂ်ပန္မ်ား ႏွင့္အတူ ဝင္ေရာက္ တုိက္ခုိက္ ခဲ့သည္။
ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္က ျမန္မာႏိုင္ငံကို သိမ္းၿပီးေသာ အခါ အင္အား ႀကီးထြားၿပီး ဗရမ္းဗတာ ျဖစ္လာေသာ ဗမာ့ လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ကို အင္အား ေလ်ာ့ခ်ၿပီး ဗမာ့ ကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္ (ဘီဒီေအ) အျဖစ္ ျပန္လည္ ဖဲြ႕စည္း သည့္အခါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းသည္ ဘီဒီေအ၏ စစ္သနာပတိ ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၄၂ ခု စက္တင္ဘာလတြင္ သူနာျပဳ ဆရာမ ေဒၚခင္ၾကည္ႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဂ်ပန္က ေ႐ႊရည္စိမ္ လြတ္လပ္ေရး ေပးေသာ အခါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းသည္ စစ္ဝန္ႀကီးႏွင့္ စစ္ေသနာပတိ ျဖစ္လာသည္။ ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး သမားမ်ားသည္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံႏွင့္ ျပည္သူတုိ႕အား ဖက္ဆစ္ႏုိင္ငံ၏ လက္ေအာက္ခံ ႏုိင္ငံ တႏုိင္ငံ သဖြယ္ သေဘာထား လာၾကသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ အတြင္းမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းႏွင့္ သခင္ စိုးတုိ႕ ဦးေဆာင္ၿပီး ဖက္ဆစ္ တိုက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႕ လြတ္လပ္ေရး အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (ဖတပလ) [ဖက္ဆစ္ တိုက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႕ လြတ္လပ္ေရး အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (ဖဆပလ)] ကို ဖြဲ႕စည္း တည္ေထာင္ကာ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂၇ ရက္ေန႕တြင္ ဗမာ့ ကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္သည္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း၏ တုိက္္႐ုိက္ ကြပ္ကဲ ၫႊန္ၾကားမႈျဖင့္ ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္ တုိ႕ကို အတိအလင္း စစ္ေၾကညာကာ ဖက္ဆစ္ ေတာ္လွန္ေရးကုိ ဆင္ႏႊဲ ခဲ့သည္။ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ႀကီး ၿပီးေနာက္တြင္ ဗမာ့ တပ္မေတာ္ကုိ ဂႏၵီ စာခ်ဳပ္ အရ ဆက္လက္ ဖြဲ႕စည္း တည္ေထာင္ ၿပီးေနာက္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းသည္ တပ္မေတာ္မွ ႏႈတ္ထြက္ကာ ႏုိင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ ဖဆပလ ဥကၠ႒ အျဖစ္ တုိင္းျပည္ တာဝန္ကုိ ဆက္လက္ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့သည္။
ဒုတိယ ကမာၻစစ္ အၿပီးတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဘုရင္ခံ ဆာေဒၚမန္စမစ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း အပါအဝင္ ဖဆပလ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ဘုရင္ခံ၏ အမႈေဆာင္ ေကာင္စီတြင္ ရာထူး လက္ခံရန္ စကား ကမ္းလွမ္းေသာ္လည္း ဖဆပလမွ ခ်မွတ္ထားေသာ စည္းကမ္းခ်က္မ်ား အတုိင္း မရ၍ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းတုိ႕က လက္မခံခဲ့ဘဲ၊ ဘုရင္ခံရဲ႕ စကၠဴျဖဴ စီမံကိန္း တိုက္ဖ်က္ေရး ကိုသာ ျပည္သူ လူထုအား စည္း႐ံုးကာ အင္တိုက္အားတိုက္ ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သျဖင့္၊ ပုလိပ္ သပိတ္ အပါအဝင္ အေထြေထြ အမူထမ္း ေပါင္းစံု သပိတ္ႀကီး ေပၚေပါက္ လာၿပီး၊ နယ္ခ်ဲ႕ အဂၤလိပ္ တုိ႕၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရပ္တန္႕ သြားခဲ့ရသည္။ ၿဗိိတိန္ အစိုးရလည္း ဘုရင္ခံ ဆာေဒၚမန္စမစ္ကို အဂၤလန္သို႕ ျပန္ေခၚၿပီး၊ ဘုရင္ခံ အသစ္ အျဖစ္ ဆာဟူးဘတ္ရန္စ္ကုိ ခန္႕အပ္ လိုက္သည္။ ဘုရင္ခံသစ္ ဆာဟူးဘတ္ရန္စ္က ဗုိလ္ခ်ဳပ္တို႕ အလိုက် အစိုးရ ဖြဲ႕စည္းရန္ စကား ကမ္းလွမ္း လာေတာ့သည္။ ထုိ ကမ္းလွမ္းခ်က္ မ်ားကို ဖဆပလႏွင့္ ေဆြးေႏြး ၫႇိႏႈိင္း ၾကၿပီးေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ဖဆပလ ေခါင္းေဆာင္ မ်ားသည္ ဘုရင္ခံ၏ အမႈေဆာင္ ေကာင္စီဝင္ ရာထူးကို ယူလိုက္ ၾကသည္။ ထိုေၾကာင့္ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႕ မွစ၍ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းသည္ ဘုရင္ခံ၏ အမႈေဆာင္ ေကာင္စီ ဒုတိယ ဥကၠ႒ ျဖစ္လာသည္။ ထိုေနာက္ တႏွစ္ အတြင္း လံုးဝ လြတ္လပ္ေရး ရရွိေရး ေဆာင္ပုဒ္ အရ ျမန္မာ့ လြတ္လပ္ေရး ကိစၥ ေဆြးေႏြးရန္ ၿဗိတိသွ် ေလဘာ အစိုးရ၏ ဖိတ္ၾကားခ်က္ အရ ျမန္မာ ကိုယ္စားလွယ္ အဖြဲ႕ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ၿပီး ၁၉၄၇ ခု ဇန္နဝါရီလတြင္ လန္ဒန္သို႕ သြားေရာက္ ခဲ့သည္။ ထုိေဆြးေႏြးပြဲမွ ျမန္မာႏိုင္ငံအား တႏွစ္အတြင္း လြတ္လပ္ေရး ေပးမည့္ ေအာင္ဆန္း - အက္တလီ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆို ႏိုင္ခဲ့သည္။
သို႕ေသာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို လြတ္လပ္ေရး ေပးရာတြင္ ၿဗိတိသွ်တို႕က ေတာင္တန္း ေဒသမ်ားကို ခ်န္ထား လိုေသာေၾကာင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းက ေတာင္တန္း ေဒသ ကိုပါ တပါတည္း လြတ္လပ္ေရး ေပးရန္ ေတာင္းဆို ခဲ့ၿပီး၊ ေတာင္တန္း ေဒသႏွင့္ ျမန္မာျပည္ပ ေပါင္းစည္း အတြက္ အားသြန္ ႀကိဳးပမ္း ခဲ့ျပန္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း၏ ႀကိဳးစား ႐ိုးသားမႈေၾကာင့္ ေတာင္တန္း ေဒသ တုိင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ယံုၾကည္ ကိုးစားမႈ ကိုပါ ရရွိခဲ့ၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ သမိုင္းတြင္ အေရးပါေသာ တုိင္းရင္းသား ေပါင္းစံု ေသြးစည္း ညီၫြတ္ေရး သေကၤတ ျဖစ္ခဲ့သည့္ ပင္လံု စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိ ႏိုင္ခဲ့သည္။ ထုိလုပ္ငန္းမ်ား ၿပီးစီး၍ လြတ္လပ္ေရး ရရန္ ေသခ်ာေသာ အေျခအေနသို႕ ေရာက္ေသာ အခါ လြတ္လပ္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲၾကမည့္ တိုင္းျပဳ ျပည္ျပဳ လြတ္ေတာ္ အတြက္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ႀကီးကို ၁၉၄၇ ခု ဧၿပီလတြင္ ေအာင္ျမင္စြာ က်င္းပ ႏိုင္ခဲ့သည္။ ယင္းသုိ႕ ျမန္မာ့ လြတ္လပ္ေရး ဗိမာန္ႀကီး ၿပီးခါနီး အခ်ိန္ လြတ္လပ္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ တည္ေထာင္ေရး အားသြန္ ႀကိဳးပမ္း ေနဆဲတြင္ နယ္ခ်ဲ႕ လက္ပါးေစ ဦးေစာႏွင့္ အေပါင္းပါ တုိ႕၏ ရက္စက္္ ယုတ္မာစြာ လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္မႈေၾကာင့္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္၊ ဇူလုိင္လ ၁၉ ရက္တြင္ အျခားေသာ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္ တုိင္းျပည္ ေခါင္းေဆာင္ အာဇာနည္ႀကီးမ်ား ႏွင့္အတူ က်ဆုံး ခဲ့ရ ေပသည္။သခင္ ျမ (၁၈၉၇ - ၁၉၄၇)။
သခင္ ျမသည္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ေခါင္းေဆာင္ေသာ ဝန္ႀကီး အဖြဲ႕တြင္ ျပည္ထဲေရး ဝန္ႀကီး အျဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့သည္။
ကြယ္လြန္သူ အမ်ဳိးသား အာဇာနည္ ေခါင္းေဆာင္ႀကီး သခင္ျမသည္ ျပည္ၿမိဳ႕နယ္ ထုံးဘုိ႐ြာ ဇာတိ ျဖစ္သည္။ အဖ ဦးဘုိးခြၽန္ႏွင့္ အမိ ေဒၚသက္လယ္ တုိ႕မွ ၁၈၉၇ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလ ၇ ရက္ေန႕တြင္ ဖြားျမင္သည္။ ငယ္နာမည္ ေမာင္ဘေ႐ႊ ျဖစ္သည္။ ႏွမ မျမေငြ တဦးသာ ႐ွိ၍ ေနာင္အခါ သီလရွင္ ဝတ္သြားၿပီး ေဒၚေခမာဝတီ ျဖစ္လာ ခဲ့သည္။ သာယာဝတီ ေအဘီအမ္ ေက်ာင္းမွ သတၲမတန္း ေအာင္ၿပီး ဆယ္တန္းကုိ ရန္ကုန္ ဘက္ပတစ္ အထက္တန္း ေက်ာင္းမွ ေအာင္သည္။ ၁၉၁၈ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ ေကာလိပ္ႏွင့္ ကာလတၲား တကၺသုိလ္ တုိ႕မွ အုိင္အက္စ္စီ တန္းကုိ ဓာတုေဗဒ ဂုဏ္ထူးျဖင့္ ေအာင္သည္။ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ တကၠသုိလ္ သပိတ္ေမွာက္ ေကာင္စီတြင္ ဒုတိယ ဥကၠ႒ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ယင္း သပိတ္ေနာက္ ေပၚလာေသာ အမ်ဳိးသား ပညာေရး ေကာင္စီ တြင္လည္း အဖြဲ႕ဝင္ တဦး ျဖစ္႐ုံမက ၾကည့္ျမင္တုိင္ အမ်ဳိးသား အထက္တန္း ေက်ာင္းအုပ္လည္း လုပ္ခဲ့ ဖူးသည္။ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္တြင္ ဘီအက္စ္စီတန္းကုိ ဓာတုေဗဒ ဂုဏ္ထူးျဖင့္ အမ်ဳိးသား ေကာလိပ္မွပင္ ေအာင္သည္။ ၁၉၂၆ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚခင္ၫြန္႕ႏွင့္ လက္ထပ္သည္။
၁၉၂၇ ခုႏွစ္တြင္ ဥပေဒ ဝိဇၨာဘြဲ႕ ေအာင္ၿပီးေသာ အခါ သာယာဝတီသုိ႕ ျပန္၍ ေရွ႕ေန အလုပ္ျဖင့္ အသက္ ေမြးသည္။ ၁၉၃ဝ ျပည့္ႏွစ္ ေတာင္သူ လယ္သမား အေရးေတာ္ပုံတြင္ အေရးေတာ္ပုံ သားမ်ား ဘက္မွ ေရွ႕ေန လုိက္ရာမွ ထင္ရွား လာသည္။ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ ေရာက္ေသာ္ တုိ႕ ဗမာ အစည္းအ႐ုံး ဝင္ရာမွ သခင္ ျဖစ္လာၿပီး သခင္ျမဟု ထင္ရွား လာခဲ့သည္။ ထုိ႕ေနာက္ တုိ႕ဗမာ အစည္းအ႐ုံး၏ ကုိယ္ပြား ျဖစ္ေသာ ‘ကုိယ္မင္း ကုိယ္ခ်င္း အဖြဲ႕’ ၏ ဥကၠ႒ ျဖစ္လာသည္။ ကုိယ္မင္း ကုိယ္ခ်င္း အဖြဲ႕၏ တာဝန္ ေပးခ်က္ အရ သာယာဝတီ ေတာင္ပုိင္းမွ အမတ္ အျဖစ္ ဝင္ေရာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ရာ အေ႐ႊး ခံရ၍ ၉၁ ဌာနေခတ္ ဥပေဒျပဳ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ ျဖစ္လာသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ဥပေဒျပဳ လႊတ္ေတာ္ အတြက္ ပထမဆုံး အေ႐ြးခံ ရေသာ သခင္ အမတ္ သုံးဦး အနက္ တစ္ဦး အပါအဝင္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ထုိသုိ႕ အမတ္ အျဖစ္ အေ႐ြးခံ ရေသာ္လည္း အဂၤလိပ္ နယ္ခ်ဲ႕ အုပ္စုိးမႈကုိ ဆန္႕က်င္သည့္ အေနျဖင့္ အမတ္လစာ မယူသည့္ သခင္အမတ္တစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္။
ျပည္သူ႕ အေရးေတာ္ပုံပါတီ ဖြဲ႕ေသာ အခါတြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ျပည္ပ ဆက္သြယ္ေရး တာဝန္ ယူၿပီး သခင္ျမက ျပည္တြင္း ေခါင္းေဆာင္ တာဝန္ ယူခဲ့ ရသည္။ ၁၉၄၁ ခုတြင္မူ တုိ႕ဗမာအစည္းအ႐ုံး ဥကၠ႒ အျဖစ္ တင္ေျမႇာက္ ခံရသည္။ ရဲေဘာ္ သုံးက်ိပ္ ဂ်ပန္ ႏုိင္ငံသုိ႕ စစ္ပညာသင္ သြားႏုိင္ေရး အတြက္ စီစဥ္ ေဆာင္႐ြက္ ေပးခဲ့ရသူ တဦးလည္း ျဖစ္သည္။ ေဒါက္တာ ဘေမာ္ ဦးေဆာင္ေသာ ဂ်ပန္ေခတ္ လြတ္လပ္ေရး အစုိးရ အဖြဲ႕တြင္ ဒုတိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္သည္။ ဖက္ဆစ္ ေတာ္လွန္ေရး အတြက္ ဖတပလကုိ ဖြဲ႕ေသာ အခါ ျပည္သူ႕ အေရးေတာ္ပုံ ပါတီကုိ ကုိယ္စားျပဳ၍ သခင္ျမလည္း ပါဝင္ ခဲ့သည္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ ျပည္သူ႕ အေရးေတာ္ပုံ ပါတီကုိ ျမန္မာျပည္ ဆုိရွယ္လစ္ ပါတီဟု ျပင္ဆင္ ဖြဲ႕စည္းေသာအခါ သခင္ျမပင္ ဥကၠ႒ ျဖစ္လာသည္။ စစ္ၿပီးစ ဖဆပလ အဖြဲ႕၏ ဗဟုိ အလုပ္အမႈေဆာင္ တဦးလည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ စစ္ၿပီးေခတ္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ဦးစီးေသာ ၾကားျဖတ္ အစုိးရ အဖြဲ႕တြင္ ဘ႑ာေရးႏွင့္ အခြန္ေတာ္ ဌာန ဝန္ႀကီး တာဝန္မ်ား ယူခဲ့ရ သူလည္း ျဖစ္သည္။ ထုိ႕ေနာက္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲေရး ေကာ္မတီ ဥကၠ႒ႏွင့္ တုိင္းျပဳ ျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ ယာယီ သဘာပတိ တာဝန္မ်ား အေပး ခံရသည္။ ေအာင္ဆန္း - အက္တလီ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိရန္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ေခါင္းေဆာင္သည့္ လန္ဒန္သြား ျမန္မာ ကုိယ္စားလွယ္ အဖြဲ႕တြင္လည္း ပါဝင္ ခဲ့သည္။ လယ္သီစား ဥပေဒ ဋီကာ ကုိလည္း ေရးသား ခဲ့ေသးသည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အျခား ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား ႏွင့္အတူ မသမာ သူတုိ႕ လက္ခ်က္ျဖင့္ ၁၉၄၇ ခု၊ ဇူလုိင္လ ၁၉ ရက္၊ စေနေန႕၊ နံနက္ ၁ဝ နာရီ၊ ၃၇ မိနစ္တြင္ အသက္ ဆုံး႐ႈံး ခဲ့ရ ရွာသည္။ဦးဘခ်ဳိ (၁၈၉၃ - ၁၉၄၇)။
ဒီးဒုတ္ ဦးဘခ်ဳိမွာ ေျမာင္းျမ ဇာတိ ျဖစ္သည္။ အဖ ျမန္မာေဆးဆရာႀကီး ဦးဘုိးစာႏွင့္ အမိေဒၚျမစ္ တုိ႕မွ ၁၈၉၃ ခု ဧၿပီလ ၂၄ ရက္ေန႕တြင္ ဖြားျမင္သည္။ အသက္ ၁၄ ႏွစ္တြင္ ေျမာင္းျမၿမိဳ႕ ဆရာ ဦးေမာင္ေမာင္ ေက်ာင္းမွ သတၲမတန္းကို အထူး ေအာင္၍ စေကာလားရွစ္ ပညာသင္ဆု ရရွိ ခဲ့သည္။ ထိုေနာက္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ စိန္ေပါလ္ေက်ာင္းတြင္ ဆက္လက္ ပညာ သင္ယူရာ ၁ဝ တန္းကို အထူး ေအာင္ေသာေၾကာင့္ ပညာသင္ဆု ထပ္ရသည္။ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္တြင္ ဘီေအ အထက္တန္း တက္ေနဆဲ မ်က္စိ ေရာဂါေၾကာင့္ တကၠသိုလ္မွ ထြက္ခဲ့ ရသည္။ ေပါင္းတည္ႏွင့္ ဟသၤာတ ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ အစိုးရ ေက်ာင္းဆရာ အျဖစ္ အမႈထမ္းခဲ့သည္။ ပညာအုပ္လည္း လုပ္ခဲ့ ဖူးသည္။ ၁၉၂ဝ တြင္ ေဒၚလွေမႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ အမ်ဳိးသား ေက်ာင္းမ်ား ဖြင့္လာေသာ အခါ အစိုးရဝန္ထမ္းအျဖစ္မွ ထြက္ၿပီး အမ်ဳိးသားေကာလိပ္တြင္ ျမန္မာစာ ဆရာ ဝင္လုပ္သည္။ အစိုးရ အေထာက္အပံ့ မယူေသာ အမ်ဳိးသား ေက်ာင္းဆရာလည္း လုပ္ခဲ့ ဖူးသည္။ တပတ္ တႀကိမ္ထုတ္ ‘ျမန္မာ့ ရီဗ်ဴးဂ်ာနယ္’ ကို အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ အျဖစ္ ဦးစီး ထုတ္ေဝ ခဲ့သည္။ ထုိေနာက္ ‘ဒီးဒုတ္ ဂ်ာနယ္’ ကို ၁၉၂၅ ခုႏွစ္တြင္ ဦးစီး ထုတ္ေဝရာတြင္ ဒီးဒုတ္ ဦးဘခ်ဳိဟု ထင္ရွား လာသည္။
ဆရာႀကီးသည္ အဂၤလိပ္ - ျမန္မာႏွင့္ ပါဠိစာေပမ်ားတြင္ ႏွံ႕စပ္ၿပီး ေဆးက်မ္း၊ ေဗဒင္၊ နကၡတ္ႏွင့္ အဂၢရပ္ ပညာ မ်ားကိုလည္း လိုက္စား ခဲ့သည္။ ျမန္မာ သီခ်င္း ႀကီးကိုလည္း စည္းစနစ္ က်စြာ တတ္ေျမာက္သူ တဦးျဖစ္သည္။ တူရိယာ၊ ကဗ်ာ၊ ဂီတကို ျမတ္ႏိုးၿပီး ေစာင္းေကာက္ကိုလည္း ပိုင္ႏိုင္စြာ တီးတတ္သည္။ ျမန္မာ သီခ်င္းႀကီး သီခ်င္းခန္႕ မ်ားကို မူမွန္ အတိုင္း ျဖစ္ေစရန္ ‘ဂီတဝိေသာဓနိ’ က်မ္းကိုလည္း တည္းျဖတ္ ခဲ့သည္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ အတြင္း ဒီးဒုတ္ ေန႕စဥ္ သတင္းစာကို ထုတ္ေဝ ခဲ့သည္။ ဆရာႀကီးသည္ သတင္းစာ ဆရာ၊ အယ္ဒီတာ၊ စာေရးဆရာ စသည့္ စာေပ သမား တဦး အေနျဖင့္ ျပည္သူလူထု ႏိုင္ငံေရး အသိတရား ႏိုးၾကား ေစသည့္ စာေပ မ်ားကိုလည္း ေရးသား ခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္တုိ႕ ေပးေသာ ဒိုင္အာခီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ၉၁ဌာနအုပ္ခ်ဳပ္ေရး တို႕ကို ဆန္႕က်င္ ခဲ့သည္။ ေဖဘီယန္ (Fabian) ပါတီ ကိုလည္း တည္ေထာင္ ခဲ့ၿပီး ဥကၠ႒အျဖစ္ တာဝန္ ယူခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံစာေရးဆရာအသင္း ဥကၠ႒လည္း ျဖစ္ခဲ့ ေသးသည္။ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ တကၠသိုလ္ သပိတ္ေမွာက္ ေက်ာင္းသားမ်ား ေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ႕ဝင္ တဦးလည္း အျဖစ္လည္း တာဝန္ ယူခဲ့သည္။ ဂ်ပန္ေခတ္ အဓိပတိ ေဒါက္တာ ဘေမာ္ အစုိးရ လက္ထက္တြင္ အတုိင္ပင္ခံ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ အျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့သည္။ စာေရး ဆရာ အသင္း နယကလည္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ လုံးဝ လြတ္လပ္ေရး ရရွိ ႀကိဳးပမ္းရန္ အတြက္ ဖဆပလ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ဖြဲ႕စည္းေသာ အခါ ဝင္ေရာက္ ေဆာင္႐ြက္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ေခါင္းေဆာင္ေသာ ဖဆပလ ၾကားျဖတ္ အစိုးရ အဖြဲ႕တြင္ ျပန္ၾကားေရး ဝန္ႀကီး အျဖစ္ တာဝန္ ယူခဲ့သည္။ တုိင္းျပဳ ျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲေရး ေကာ္မတီ အဖြဲ႕ဝင္ အျဖစ္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၊ သခင္ျမ တုိ႕ႏွင့္ အတူ အထူး အပင္ပန္း ခံ၍ ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သည္။ ခ်င္းျပည္နယ္ ထီးလင္း ၿမိဳ႕တြင္ က်င္းပေသာ ခ်င္း - ဗမာ ခ်စ္ၾကည္ေရး ေက်ာက္တုိင္ ဖြင့္ပြဲ အခမ္းအနားသို႕ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ကိုယ္စား အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ျပန္ၾကားေရး ဝန္ႀကီး အေနျဖင့္ လည္းေကာင္း တက္ေရာက္ ခဲ့သည္။
၁၉၄၇ ခု ဇူလုိင္လ ၁၉ ရက္၊ နံနက္ ၁ဝ နာရီ၊ ၃၇ မိနစ္တြင္ အျခား ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား ႏွင့္အတူ လုပ္ႀကံ ခံရၿပီး၊ မြန္းလြဲ ၁ နာရီ ၄၅ မိနစ္ အခ်ိန္တြင္ ကြယ္လြန္သည္။ေအာက္မွာဆက္ဖတ္ပါခင္ဗ်ာ။ ဦးရာဇာတ္ (၁၈၉၈ - ၁၉၄၇)။
အမ်ဳိးသား အာဇာနည္ ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဦးရာဇတ္သည္ အၿငိမ္းစား တုိက္ပုိင္ အင္စပက္ေတာ္ မစၥတာ ေအရာမန္ႏွင့္ ေဒၚညိမ္းလွ တုိ႕၏ သားျဖစ္သည္။ ဆရာႀကီးကုိ မိတၴီလာ၌ ၁၈၉၈ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီ ၁၉ ရက္ေန႕တြင္ ဖြားျမင္သည္။ မႏၲေလး စက္စလီ ေယာက်္ားေလးေက်ာင္းမွ ဆယ္တန္းကုိ ပါဠိ၊ အဂၤလိပ္စာ ဂုဏ္ထူးတုိ႕ျဖင့္ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ တကၠသုိလ္တြင္ ပညာ သင္ေနစဥ္ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္ တကၠသုိလ္ သပိတ္တြင္ ပါဝင္ ခဲ့သည္။ အစၥလာမ္ ဘာသာ ကိုးကြယ္သည္။
၁၉၂၁ ခုတြင္ မႏ ၱေလး ဗဟုိအမ်ဳိးသားအထက္တန္း ေက်ာင္းႀကီးကုိ ဦးစီး ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး ထုိေက်ာင္း၌ အထက္တန္းျပဆရာ လုပ္သည္။ ၁၉၂၂ ခုတြင္ အမ်ဳိးသား ပညာေရး အဖြဲ႕ႀကီး၏ ဘီေအ စာေမးပြဲႀကီးကုိ ေအာင္ခဲ့၍ ေအရာဇတ္ ဘီေအ (နယ္ရွင္နယ္) အမည္ ခံခဲ့သည္။ ၁၉၂၂ ခုႏွစ္မွ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္တုိင္ ဗဟုိ အမ်ဳိးသား အထက္တန္း ေက်ာင္းတြင္ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီး အျဖစ္ ထမ္း႐ြက္ခဲ့သည္။ ဗဟုိအမ်ဳိးသားအထက္တန္း ေက်ာင္းအုပ္ အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္စဥ္ ရဲၫြန္႕တပ္ ဖြဲ႕စည္းၿပီး ေက်ာင္းသား လူငယ္ မ်ားကုိ စစ္ပညာသင္ေပး႐ုံမက မ်ဳိးခ်စ္စိတ္လည္း သြင္းေပးသည္။ ၁၉၃၈ ခုတြင္ ေရႊဘုိသူ ေဒၚခင္ခင္ႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ စစ္အတြင္းက ပိတ္ထား ခဲ့ရေသာ အမ်ဳိးသား ေက်ာင္းႀကီးကုိ ျပန္လည္ ဖြင့္လွစ္ေသာ အခါ အမ်ဳိးသား ေက်ာင္းတြင္ ဆရာ ျပန္လုပ္သည္။ အထက္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံလုံး ဆုိင္ရာ ဖဆပလ အဖြဲ႕ ဥကၠ႒လည္း ျဖစ္လာသည္။ ဗမာမြတ္စလင္ ကြန္ဂရက္ (ဗ.မ.က) ဥကၠ႒လည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲေရး ေကာ္မတီဝင္ တဦးလည္း ျဖစ္သည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္ အစုိးရ အဖြဲ႕တြင္ ပညာေရးႏွင့္ အမ်ဳိးသား စီမံကိန္း ဌာန ဝန္ႀကီး အျဖစ္ တာဝန္ ယူေနစဥ္ အျခား ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား ႏွင့္အတူ မသမာသူ တုိ႕၏ လက္ခ်က္ျဖင့္ ၁၉၄၇ ခု၊ ဇူလုိင္လ ၁၉ ရက္ စေနေန႕၊ နံနက္ ၁ဝ နာရီ၊ ၃၇ မိနစ္တြင္ လုပ္ႀကံ ခံရၿပီး အသက္ ဆုံး႐ႈံး ခဲ့သည္။
မန္းဘခုိင္ (၁၉ဝ၃ - ၁၉၄၇)။
ကရင္ အမ်ဳိးသား အာဇာနည္ ေခါင္းေဆာင္ႀကီး မန္းဘခုိင္သည္ ဟသၤာတၿမိဳ႕နယ္ ယုန္တလင္း႐ြာ ဇာတိ ျဖစ္သည္။ အဖ ယုန္တလင္း ႐ြာသူႀကီး မန္းေပကုန္းႏွင့္ အမိ ေဒၚပု ျဖစ္သည္။ ေမြးသကၠရာဇ္မွာ ၁၉ဝ၃ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလ ၂၆ ရက္ျဖစ္သည္။ ဟသၤာတၿမိဳ႕ ေအဘီအမ္ ေက်ာင္းတြင္ ပညာ သင္ယူ ခဲ့ရာ ၁၉၂ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ သတၲမတန္း ေအာင္သည္။ ကရင္ဘာသာသင္ေက်ာင္း တစ္ေက်ာင္းကုိ ဦးစီးဖြင့္လွစ္ခဲ့သူတစ္ဦး ျဖစ္သည္။ ၁၉၃၇ ခုတြင္ ပုသိမ္ ေျမာက္ပုိင္းမွ အမတ္ အျဖစ္ အေ႐ြး ခံရသည္။ ၁၉၃၈ ခုတြင္ ပဲခူးသူ ေဒၚခင္နီႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ ၁၉၄၁ ခုတြင္ တရားေရး ဌာန အတြင္းဝန္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးတြင္လည္း ပါဝင္ခဲ့႐ုံမက ကရင္ - ဗမာ ခ်စ္ၾကည္ေရးကုိ အထူး ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သူ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္။ စစ္ၿပီး ေခတ္တြင္ ဖဆပလ ဗဟုိအမႈေဆာင္ လူႀကီးတစ္ဦး ျဖစ္လာသည္။ ကရင္လူငယ္မ်ားအစည္းအ႐ုံး ဥကၠ႒အျဖစ္ တင္ေျမႇာက္ျခင္းခံရသည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္ အစုိးရ အဖြဲ႕တြင္ စက္မႈလက္မႈႏွင့္အလုပ္သမားဝန္ႀကီး ဌာန ဝန္ႀကီးလည္း ျဖစ္သည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ႏွင့္အတူ လုပ္ၾကံ ခံရ၍ ၁၉၄၇ ခု ဇူလုိင္လ ၁၉ ရက္ေန႕တြင္ ကြယ္လြန္ ခဲ့သည္။မုိင္းပြန္ ေစာ္ဘြားႀကီး စပ္စံထြန္း (၁၉ဝ၇ - ၁၉၄၇)။
မုိင္းပြန္ ေစာ္ဘြားႀကီး စပ္ခြန္ထီးႏွင့္ ေျမာက္နန္းေဆာင္ မဟာေဒဝီ နန္းစိန္ဥ တုိ႕၏ သား စပ္စံထြန္းသည္ ၁၉ဝ၇ ေမလ ၃၁ ရက္ေန႕ဖြား ျဖစ္သည္။ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ ရွမ္းေစာ္ဘြား သားမ်ား အထက္တန္း ေက်ာင္းမွ ဆယ္တန္း ေအာင္သည္။ မႏၩေလး ပုလိပ္ အတတ္သင္ ေက်ာင္းလည္း တက္ခဲ့ ဖူးသည္။ ထုိ႕ေနာက္ ပုလိပ္ အရာရွိ အျဖစ္ ေခတၲ အမႈ ထမ္းခဲ့သည္။ ၁၉၂၈ ခုတြင္ ေစာ္ဘြား အျဖစ္ ခံယူ လုိက္၍ မုိင္းပြန္ ေစာ္ဘြားႀကီး ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၃၂ ခုတြင္ မုိးမိတ္ ေစာ္ဘြားႀကီး၏ သမီး စပ္ခင္ေသာင္းႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ သိပၸံနည္းက် စုိက္ပ်ဳိးေရး လုပ္ငန္းမ်ား ထြန္းကား လာေစရန္ ႀကိဳးပမ္း ခဲ့သူ တဦးလည္း ျဖစ္သည္။ အဂၤလန္ ႏုိင္ငံမွ စုိက္ပ်ဳိးေရး ဆုိင္ရာ ေခတ္မီ စာအုပ္မ်ား၊ ကိရိယာ တန္ဆာ ပလာမ်ားႏွင့္ သီးႏွံ မ်ဳိးေစ့မ်ား ကုိပင္ မွာယူ ခဲ့ဖူးသည္။ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ႀကီး ၿပီး၍ အဂၤလိပ္မ်ား ျမန္မာ ႏုိင္ငံသုိ႕ ျပန္ဝင္ လာေသာ္ ယင္းႏွင့္ အတူ ပါလာေသာ စကၠဴျဖဴ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကုိ ဆန္႕က်င္ ခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ေတာင္တန္းႏွင့္ ေျမျပန္႕ ေသြးခဲြ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ သည္ကုိ မလုိလား၍ ေျမျပန္႕ႏွင့္ ေတာင္တန္း စည္းလုံး ညီၫြတ္ေရး အတြက္ လုံးပမ္းခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္လည္း ပင္လုံ စာခ်ဳပ္ကုိ လက္မွတ္ ေရးထုိး ခဲ့သည့္ ေစာ္ဘြားလည္း ျဖစ္သည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္ အစုိးရ အဖြဲ႕တြင္ အတုိင္ပင္ခံ ေတာင္တန္း ေဒသေရးရာ ဝန္ႀကီး ျဖစ္လာသည္။ ထုိ႕ျပင္ တုိင္းျပဳ ျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္၏ ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ျပည္နယ္ ဆုိင္ရာ ဆပ္ ေကာ္မတီ၊ လူနည္းစု ဆုိင္ရာ ဆပ္ ေကာ္မတီ၏ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲေရး ေကာ္မတီ မ်ားတြင္ အဖဲြ႕ဝင္လည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လ ၁၉ ရက္ေန႕တြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း တုိ႕ႏွင့္ အတူ လုပ္ၾကံ ခံရၿပီး၊ ဇူလုိင္လ ၂ဝ ရက္၊ မြန္းတည့္ ၁၂ နာရီတြင္ ကြယ္လြန္ ခဲ့သည္။ဦးဘဝင္း (၁၉ဝ၁ - ၁၉၄၇)။
နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕ ေရွ႕ေန ဦးဖာ၊ ေဒၚစုတုိ႕၏ သားသမီး ၉ ေယာက္ အနက္ ဦးဘဝင္းသည္ အႀကီးဆုံးသား ျဖစ္သည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း၏ အစ္ကုိ အႀကီးဆုံး ျဖစ္ၿပီး၊ ၁၉ဝ၁ ခု၊ ဇြန္လ ၁၁ ရက္ေန႕တြင္ ဖြားျမင္သည္။ ၁၉၁၄ ခုတြင္ နတ္ေမာက္ အလယ္တန္း ေက်ာင္းမွ သတၲမတန္း ေအာင္သည္။ ျမန္မာလုိ ကုိးတန္း ေအာင္ၿပီးေနာက္ အလယ္တန္း ဆရာျဖစ္ စာေမးပြဲလည္း ေအာင္ေသာ အခါ နတ္ေမာက္၌ပင္ ေက်ာင္းအုပ္ ေခတၲ လုပ္သည္။ ထုိ႕ေနာက္ ေရနံေခ်ာင္း၌ ေက်ာင္းဆရာ၊ ဘီအုိစီ စာေရး ဘဝျဖင့္ က်င္လည္ရင္း အဂၤလိပ္စာ အလြတ္ ပညာသင္ေက်ာင္း တက္သည္။ ၁၉၂၄ ခုတြင္ ေရနံေခ်ာင္း အမ်ဳိးသား အထက္တန္း ေက်ာင္းမွ ဆယ္တန္းကုိ သုံးဘာသာ ဂုဏ္ထူးျဖင့္ ေအာင္႐ုံမက ပထမလည္း ရသည္။ ၁၉၂၉ ခုတြင္ ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္မွ သခ်ၤာ ဂုဏ္ထူးတန္း ေအာင္၍ ဘီအက္စ္စီ ဘြဲ႕ရသည္။ ပထမဆုံး တကၠသုိလ္ ဘြ႕ဲရ နတ္ေမာက္သားလည္း ျဖစ္သည္။ ဘြဲ႕ရၿပီးေနာက္ ေရနံေခ်ာင္း အမ်ဳိးသား အထက္တန္း ေက်ာင္းတြင္ အထက္တန္းျပ ဆရာ အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ျဖဴးၿမိဳ႕ အမ်ဳိးသား အထက္တန္း ေက်ာင္းတြင္ အထက္တန္း ေက်ာင္းအုပ္ အျဖစ္လည္းေကာင္း ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သည္။ ၁၉၃၅ ခုတြင္ ေတာင္တြင္းႀကီး ၿမိဳ႕မွ ဦးစံ၊ ေဒၚေရႊေမ တုိ႕၏ သမီး ေဒၚခင္ေစာႏွင့္ လက္ထပ္သည္။ စစ္ၿပီးေခတ္တြင္ ေရနံေခ်ာင္း ၿမိဳ႕နယ္ ဖဆပလ ဥကၠ႒ ျဖစ္လာသည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ေထာက္ပံ့ေရးႏွင့္ ကူးသန္း ေရာင္းဝယ္ေရး ဝန္ႀကီး အျဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္သည္။ တုိင္းျပဳ ျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒ ေရးဆြဲေရး ေကာ္မတီ တြင္လည္း ပါဝင္ ခဲ့သည္။ ၁၉၄၇ ခု၊ ဇူလုိင္လ ၁၉ ရက္၊ စေနေန႕၊ နံနက္ ၁ဝ နာရီ၊ ၃၇ မိနစ္ အခ်ိန္တြင္ လုပ္ႀကံ ခံရၿပီး ကြယ္လြန္သည္။
ဦးအုန္းေမာင္ (၁၉၁၃ - ၁၉၄၇)။
ဦးအုန္းေမာင္သည္ မင္းဘူးၿမိဳ႕ မစၥတာ အိပ္ခ်္ဒဗလ်ဴတရပ္(တ္)ဝန္း၊ ေဒၚေ႐ႊျမင့္ တုိ႕၏ ဒုတိယသား ျဖစ္သည္။ ေမြးသကၠရာဇ္မွာ ၁၉၁၃ ခု၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂ ရက္ ျဖစ္သည္။ တကၠသုိလ္ ေက်ာင္းသား ဘဝက ရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ တပ္ရင္းတြင္ တပ္ခြဲ တပ္ေထာက္ အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သည္။ ၁၉၃၄ ခုႏွစ္တြင္ ဝိဇၨာတန္း ေအာင္သည္။ ၁၉၃၇ ခုတြင္ အုိင္စီအက္(စ္) စာေမးပြဲ ေျဖသူ ၃ ဦး အနက္ ပထမ ရသည္။ ၁၉၃၉ ခုတြင္ မႏၩေလးၿမိဳ႕၊ အေရွ႕နယ္ပုိင္ ဝန္ေထာက္ အျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ ခဲ့သည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ျမစ္ႀကီးနား အေရးပုိင္ အျဖစ္ ခန္႕အပ္ျခင္း ခံရသည္။ ထုိ႕ေနာက္ လမ္းပန္း ဆက္သြယ္ေရး အတြင္းဝန္ အျဖစ္ ခန္႕အပ္ျခင္း ခံရသည္။ ၁၉၄၇ ခု၊ ဇူလုိင္လ ၁၉ ရက္ေန႕ စေနေန႕၊ နံနက္ ၁ဝ နာရီ၊ ၃၇ မိနစ္တြင္ လုပ္ႀကံ ခံရသည္။ရဲေဘာ္ ကုိေထြး (၁၉၂၉ - ၁၉၄၇)။
မႏ ၱေလးၿမိဳ႕ ေတာင္ျပင္ သိပၸံရပ္ ပင္စင္စား လယ္ယာ စုိက္ပ်ဳိးေရး ဝန္ေထာက္ ဦးကုိကုိေလး၊ ေဒၚမင္းရီ တုိ႕၏ ဆ႒မေျမာက္ သားျဖစ္သည္။ နဝမတန္း အထိ ပညာ သင္ၾကား ခဲ့သည္။ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ အ႐ြယ္တြင္ ပညာေရး ဝန္ႀကီး ဦးရာဇတ္၏ သက္ေတာ္ေစာင့္ အျဖစ္ ခန္႕အပ္ျခင္း ခံရသည္။ ၁၉၄၇ ခု၊ ဇူလုိင္လ ၁၉ ရက္၊ စေနေန႕၊ နံနက္ ၁ဝ နာရီ ၄၅ မိနစ္တြင္ အာဇာနည္ ေခါင္းေဆာင္ႀကီး မ်ားကုိ လုပ္ၾကံေသာ မသမာ သူတုိ႕၏ လက္ခ်က္ျဖင့္ က်ဆုံး ရသည္။အထက္ပါ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို အာဇာနည္ေန႕ အထိန္းအမွတ္ စာအုပ္မ်ားမွ ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္သည္။
0 comments:
Post a Comment