ေရးသူ - ေအာင္ေက်ာ္မိုး
(၁) ကၽြႏု္ပ္သက္၀င္ယံုၾကည္ေသာဗုဒၶ၀ါဒသည္ လူသားတစ္ဦးခ်င္းစီ ၏ ပကတိထူးျခားမႈ ကို အသိအမွတ္ျပဳေလးစားသည္။ သစၥာအလင္းေရာင္ သည္ ဓမၼစာေပက်မ္းဂန္းမ်ား ဘာသာေရးဂိုဏ္းဂဏ အစုအမက္ မ်ား ၏ ျပင္ပ၌ တည္ရွိ သည္ဟု လက္ခံသည္။ တစ္ၿပိဳင္တည္းမွာ ဓမၼစာေပက်မ္းဂန္းမ်ား ဘာသာေရးဂိုဏ္းဂဏ အစုအမက္ မ်ား ၏ အသံုးခ် တန္ဖိုး ရွိမႈ ကို လည္း လက္ခံသည္။သို႕ေသာ္လည္း သစၥာအလင္းေရာင္သည္ လူသားတစ္ဦးခ်င္းစီ၏ ဟဒယႏွလံုးအိမ္ အတြင္း ၌သာ ထြန္းလင္း ေတာက္ပႏိုင္သည္ ဟု ျမင္ပါသည္။
(၂) ကၽြႏု္ပ္သက္၀င္ယံုၾကည္ေသာဗုဒၶ၀ါဒသည္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၆၀၀ သမိုင္းကာလ အတြင္း ပထ၀ီေဒသအသီးသီး၌ ေပၚထြန္း ခဲ႕ေသာ ေကာင္းျမတ္ေသာ ဗုဒၶဓမၼ၏ ျဖစ္ထြန္းတိုးတက္မႈ မွန္သမွ် ကို အေလးအနက္ အသိအမွတ္ျပဳပါသည္။ ပန္းေပါင္း ေ၀ဆာ ပြင္႕ဖူးေနေသာ ဗုဒၶဓမၼဥယ်ာဥ္ေတာ္ႀကီး အတြင္းမွ ေထရ၀ါဒ မဟာယာန ၀ဇိရာယာန န၀ယာန စသည္႕ ပိဋကတ္ ဋီကာ အ႒ကထာ သွ်တၱရ မ်ားႏွင္႕ အနက္ဖြင္႕မႈေပါင္းစံု တို႕၏ အသံုးခ်တန္ဖိုး ရွိမႈ ကို လည္း လက္ခံသည္။ လူသား တစ္ဦးခ်င္းစီ ၏ ပကတိထူးျခားမႈ ကို အသိအမွတ္ျပဳေလးစား ေသာေၾကာင္႕ လူသားတိုင္း မိမိဘ၀ေနဟန္ ႏွင္႕ ေလွ်ာ္ညီ ေသာ ဓမၼကို ေရြးခ်ယ္က်င္႕သံုးႏိုင္မႈ ကိုလည္း အခိုင္အမာယံုၾကည္ ပါသည္။
(၃) ကၽြႏု္ပ္သက္၀င္ယံုၾကည္ေသာဗုဒၶ၀ါဒသည္ အဓိသီလ အဓိစိတၱ အဓိပညာ တည္းဟူေသာ သိကၡာ (၃) ပါး အားျဖင္႕ လူသား၏ လြတ္ေျမာက္မႈ ႏွင္႕ အဇၥ်တၱၿငိမ္းေအးမႈ ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳႏိုင္သည္ဟု ယံုၾကည္သည္။ အဆိုပါ သိကၡာ (၃)ပါး ေဆာက္တည္မႈ ကို အေျခခံ ေသာ အျခားေသာ ဂမၻီရဓမၼလမ္းစဥ္မ်ား တည္ရွိမႈ ကို လည္း အသိအမွတ္ျပဳသလို အျခား ေသာ ဂမၻီရဓမၼလမ္းစဥ္မ်ား ႏွင္႕ ႏိုင္းယွဥ္ေလ႕လာမႈ ၏ အက်ိဳးတရားကို လည္း ယံုၾကည္သည္။ အျခားေသာ ဂမၻီရဓမၼ လမ္းစဥ္မ်ား မွ သစၥာအလင္းေဆာင္ပုဂၢိဳလ္မ်ား ကို လည္း အေလးအျမတ္ျပဳ ပါသည္။
(၄) ကၽြႏု္ပ္သက္၀င္ယံုၾကည္ေသာဗုဒၶ၀ါဒသည္ အတိတ္အဓြန္႕ကာလ ႏွင္႕ အနာဂတ္ကာလ တို႕ ကို မပယ္ေသာ္လည္း ပစၥဳပၸန္ လူသားဘ၀၏ အေရးပါမႈ ကို စူးစိုက္သည္။ လူသားဘ၀၀န္းက်င္ ႏွင္႕ လူ႕ေဘာင္အဖြဲ႕အစည္း၏ အက်ိဳးစီးပြား ကို အေလးထားရႈျမင္သည္။ပစၥဳပၸန္ လူသားဘ၀ ၏ သန္႕စင္ေကာင္းျမတ္မႈ ကို ဂရုျပဳဦးတည္ခ်က္ထားသည္။ လူသား၏ ဆင္ျခင္တံုတရား ယုတၱိေဗဒပညာ ဒႆနပညာ မ်ား၏ အတိုင္းအတာ ကို လြန္၍ အတိတ္ ႏွင္႕ အနာဂတ္တို႕ ကို အလြန္အကၽြံ မွီခိုေနလြန္းျခင္း ကိုမူ အားမေပးပါ။
(၅) ကၽြႏု္ပ္သက္၀င္ယံုၾကည္ေသာဗုဒၶ၀ါဒသည္ တရားေသ၀ါဒ မ်က္ကန္းယံု၀ါဒ တစ္ဖက္စြန္း၀ါဒ ဟူသမွ်ကို ဆန္႕က်င္ သည္။ လူသား ၏ ပကတိ ဆင္ျခင္တံုတရား ယုတၱိေဗဒပညာ ဒႆနပညာ မ်ား ႏွင္႕ လက္ေတြ႕ က်င္႕ႀကံအားထုတ္မႈ ဘာ၀နာ လုပ္ငန္း တို႕ ကို ဟန္ခ်က္ညီညီ တည္ေဆာက္ရန္ ကို အားေပးသည္။ ပိုင္းျခားစိတ္ျဖာေ၀ဖန္သံုးသပ္မႈ ႏွင္႕ ထိုးထြင္းသိျမင္မႈ တို႕၏ ေပါင္းစည္းႏိုင္မႈ ကို ယံုၾကည္သည္။ ထို႕ေၾကာင္႕ အေတြးသညာဟူသမွ် ပစ္ပယ္သည္႕ တုဏွိေဘာဓမၼ ကို လက္မခံပါ။ ဆင္ျခင္တံုတရား ယုတၱိေဗဒပညာ ဒႆနပညာ မ်ား၏ အသံုး၀င္မႈတန္ဖိုး ကို အသိအမွတ္ ျပဳေသာ္လည္း အျမင္႕ဆံုး ဓမၼသစၥာဥာဏ္ပညာ သည္ ဆင္ျခင္တံုတရား ယုတၱိေဗဒပညာ ဒႆနပညာမ်ား၏ အကန္႔ အသတ္ ကို ေက်ာ္လြန္ေနသည္ဟုလည္း ရႈျမင္ပါသည္။
(၆) ကၽြႏု္ပ္သက္၀င္ယံုၾကည္ေသာဗုဒၶ၀ါဒသည္ သမၼဳတိသစၥာ (အစုအေပါင္းေလာက) ႏွင္႕ ပရမတၳသစၥာ (အစိတ္အပိုင္း ေလာက) ႏွစ္ရပ္စလံုး ၏ ႏိုင္းရ အရွိတရား ကို လက္ခံသည္။ ယင္းေလာက သစၥာတရား ႏွစ္ရပ္စလံုး၏ တူညီေသာ တန္ဖိုးကို အေလးအနက္ လက္ခံသည္။ ထို ေလာက-သစၥာ ႏွစ္ရပ္စလံုး ၏ လူသားအတြက္ အသံုး၀င္မႈ ႏွင္႕ ၎တို႕ အေပၚ မစြဲလမ္းမတြယ္တာမႈ=အရိယသစၥာ ကိုလည္း လက္ခံသည္။
(၇) ကၽြႏု္ပ္သက္၀င္ယံုၾကည္ေသာဗုဒၶ၀ါဒသည္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ သိပၸံပညာ (အထူးသျဖင္႕ ရူပေဗဒ ႏွင္႕ စိတၱေဗဒ) ၏ ျဖစ္ထြန္းတိုးတက္မႈ မ်ားႏွင္႕ ႏွိဳင္းယွဥ္ေလ႕လာမႈ ကို အားေပးသည္။ သို႕ေသာ္လည္း ဘာသာေရး ႏွင္႕ သိပၸံပညာ တို႕ ၏ ေလ႕လာပံုနည္းစံနစ္ ႏွင္႕ ဦးတည္ခ်က္ မ်ား လံုး၀ကြာျခားေနမႈ ကိုလည္း အသိေရာက္သည္။ ဘာသာေရးကို သိပၸံပညာ ျဖင္႕ မတိုင္းတာ မဆံုးျဖတ္သင္႕သလို သိပၸံပညာ ကို လည္း ဘာသာေရးအျမင္ျဖင္႕ ေကာက္ခ်က္မခ်သင္႕ တန္ဖိုးမျဖတ္ သင္႕ ေၾကာင္း ယံုၾကည္ပါသည္။
(၈) ကၽြႏု္ပ္သက္၀င္ယံုၾကည္ေသာဗုဒၶ၀ါဒသည္ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေရးဟူသမွ်ကို ဆန္႕က်င္ရပ္တည္သည္။ ႏိုင္ငံေရးအာဏာ ႏွင္႕ ဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ေထြးေရာယွက္တင္ ျဖစ္ျခင္း ကို ရႈတ္ခ်သည္။ လူသားတို႕၏ အေျခခံ ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင္႕ (လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္ခြင္႕) ကို ေလးနက္စြာ ေထာက္ခံသည္။ ႏိုင္ငံေရးအာဏာ အမာ ကို အသံုးျပဳ၍ အေျခခံ ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင္႕ အေပၚ ဖိႏွိပ္မႈ မွန္သမွ် ကို ရႈတ္ခ်ပါသည္။ ဘာသာေရးအလံ လႊင္႕ထူ၍ လူသား အခ်င္းခ်င္း တိုက္ခိုက္သတ္ျဖတ္မႈ ႏွင္႕ မတရား က်င္႕သံုးမႈ မွန္သမွ် ကို ရႈတ္ခ်ပါသည္။
(၉) ကၽြႏု္ပ္သက္၀င္ယံုၾကည္ေသာဗုဒၶ၀ါဒသည္ ေလာက၏ တရားမွ်တမႈ ညီညြတ္မႈ ခ်စ္ၾကည္မႈ လြတ္လပ္မႈ စေသာ ေလာက ပါလတရားမ်ား ျဖစ္ထြန္းေပၚေပါက္ ေရးအတြက္ ေျဖာင္႕မတ္ေသာလူသားတို႕၏ အၾကမ္းမဖက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာ ရုန္းကန္မႈမ်ား ကို တန္ဖိုးထား ေလးစား သည္။ မိမိ တို႕၏ ကာယကံ ၀စီကံ မေနာကံ အားျဖင္႕ ပါ၀င္မႈ ကို အားေပး ခ်ီးေျမာက္သည္။ တရားမွ်တမႈ ညီညြတ္မႈ ခ်စ္ၾကည္မႈ လြတ္လပ္မႈ စေသာ ေလာကပါလတရားမ်ား ျဖစ္ထြန္းေပၚေပါက္ ေရးအတြက္ အတိတ္ကံ အေၾကာင္းတရား ႏွင္႕ သဘာ၀လြန္အေၾကာင္းတရားမ်ားအေပၚ ပုံခ်ျခင္း ကို ဆန္႕က်င္ပါသည္။
(၁၀) ကၽြႏု္ပ္သက္၀င္ယံုၾကည္ေသာဗုဒၶ၀ါဒသည္ သဘာ၀တၳ ၾသကာသေလာက ၏ ႀကီးျမတ္မႈ ကို အေလးအျမတ္ျပဳသည္။ လူသား၏ ၀ိသမေလာဘ အားျဖင္႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ၏ စြမ္းအင္အရင္းအျမစ္မ်ား ကို အဆင္ျခင္မဲ႕ ထုတ္ယူသံုးစြဲမႈ ကို ဆန္႕က်င္ပါသည္။ လူသား သည္ ဇီ၀ေလာကႀကီး တစ္ခု လံုး၏ အစိတ္အပိုင္း တစ္ရပ္ဟူ၍သာ ရႈျမင္ၿပီး ဇီ၀ ေလာက ႀကီး ၏ ဟန္ခ်က္ညီမႈ ကို မိမိ ပေယာဂ ေၾကာင္႕ မပ်က္စီးေစရန္ လူသားတြင္ တာ၀န္ရွိသည္ဟု ယံုၾကည္သည္။
(၁၁) ကၽြႏု္ပ္သက္၀င္ယံုၾကည္ေသာဗုဒၶ၀ါဒသည္ လူမ်ိဳး အသားအေရာင္ ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈ ကို အေျခခံသည္ ခြဲျခား ဆက္ဆံ မႈ မွန္သမွ် ကို ဆန္႕က်င္သည္။ ဘာသာေရးကို အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီ တစ္ခုခု ၏ ေအာက္၌ ႏိုင္ငံေရး ဇာတ္အသြင္းခံ ရမႈ ကို စက္ဆုပ္ဖြယ္ကိစၥ အျဖစ္ ရႈျမင္သည္။ လူ႕ေဘာင္ေလာကတစ္ခု လံုး၏ တစ္စိတ္တစ္၀မ္းတစ္ကမၻာ အျဖစ္ ကို သမိုင္း၏ ျဖစ္သင္႕ေသာ ပန္းတိုင္ အျဖစ္ လက္ခံ သလို သီျခား ယဥ္ေက်းမႈမ်ား ၏ ဗဟုသေဘာ ေဆာင္၍ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အၿပိဳင္ရပ္တည္ေနမႈ ကို လည္း ေထာက္ခံသည္။လူသား၀ါဒတန္ဖိုးမ်ား ကို အေျခခံေသာ ပရဟိတစိတ္ ႏွင္႔ ပရဟိတလုပ္ငန္းမ်ား၏ မြန္ျမတ္မႈ ကို အေလးအျမတ္ျပဳသည္။
(၁၂) ကၽြႏု္ပ္သက္၀င္ယံုၾကည္ေသာဗုဒၶ၀ါဒသည္ နိဗၺာန္ ႏွင္႕ သံသရာ=ေလာကီ ႏွင္႕ ေလာကုတၱရာ တို႕၏ ႏွစ္ခုမျပား တစ္သားတည္း ျဖစ္မႈ ကို ယံုၾကည္သည္။ ေလာကီ ႏွင္႕ ေလာကုတၱရာ တို႕၏ တစ္ဆက္တည္း တစ္ျဖတ္တည္း တစ္စပ္တည္းေသာ သေဘာ ကို ယံုၾကည္ေသာ ေၾကာင္႕ ပကတိအႏွစ္သာရအားျဖင္႕ မေကာင္းေသာ ဆိုးညစ္ေသာ အရာဟူ၍ မရွိဟု အေလးအနက္ ခံယူသည္။ ေလာကီတရားမ်ား ျဖစ္ေသာ လူမႈဘ၀ ကို ဖန္တီးခ်ယ္လွယ္ေနေသာ အလင္းအေမွာင္ စိတ္ေစတသိက္မ်ား ႏွင္႕ အႏုပညာ ဖန္တီးမႈမ်ား ကို ပကတိအႏွစ္သာရအားျဖင္႕ မေကာင္းေသာ ဆိုးညစ္ေသာအရာမ်ားဟု မယူဆပဲ လူသား၏ အျမင္႕ဆံုးေသာ ပန္းတိုင္ျဖစ္သည္႕ လြတ္ေျမာက္ျခင္း ၿငိမ္းခ်မ္းျခင္း ႏွင္႕ ေမတၱာတရား တို႕ႏွင္႕ အေလွ်ာ္ျဖစ္ေစ ႏိုင္ရမည္ဟု လက္ခံပါသည္။။ ။
